Waar staan we nu? 
Het huidige energiesysteem is grotendeels gebaseerd op het verbruik van fossiele brandstoffen, zoals aardgas en kolen. Hierbij worden veel broeikasgassen zoals CO₂ uitgestoten, wat zorgt voor opwarming van de aarde. De energietransitie gaat over de overgang van een energiesysteem waarin fossiele brandstoffen worden verbruikt, naar een systeem waarin hernieuwbare energie centraal staat. Hernieuwbare energie is afkomstig uit wind, water, zon, bodem, lucht en biomassa. Het gebruik ervan dient onuitputtelijk te zijn (circulair) en bij de opwekking ervan worden geen broeikasgassen uitgestoten.

Het is van belang dat zoveel mogelijk energie wordt bespaard, bijvoorbeeld door het isoleren van woningen. De energie die we met elkaar kunnen besparen hoeft namelijk niet (duurzaam) te worden opgewekt. Vervolgens blijft er een energieopgave over die duurzaam moet worden ingevuld.

In 2019 was het totale energiegebruik in Bunschoten 1.887 terrajoule (TJ). Daarvan ging 40% (762 TJ) naar de gebouwde omgeving, 18% (346 TJ) naar verkeer en vervoer, 39% (728 TJ) naar industrie, energie, afval en water, 1,5% (28 TJ) naar landbouw, bosbouw en visserij, en 1,5% (23 TJ) naar hernieuwbare warmte.

Wat komt er op ons af? 
De landelijke doelstellingen voor de energietransitie werken door in de gemeente Bunschoten. Deze doelstellingen zijn 55% minder CO2 uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 en 95% minder in 2050. Ook moet Nederland aardgasloos zijn per 2050. Overigens heeft de provincie Utrecht de ambitie om in 2040 energieneutraal te zijn.

Onze gemeente is bezig met de eerste stappen in de energietransitie. Bunschoten is onderdeel van de (energie)regio Amersfoort. Samen met de gemeenten Amersfoort, Baarn, Eemnes, Leusden, Soest en Woudenberg is een Regionale Energie Strategie (RES) opgesteld. De RES is een strategie waarin wij met elkaar bepalen hoe we een duurzaam en slim energiesysteem in onze regio gaan maken. Op landelijk niveau moet 35 TWh aan grootschalige duurzame elektriciteit met zonnevelden en windmolens worden opgewekt. Om een goede inpassing op lokaal niveau te garanderen, wordt het Afwegingskader grootschalige duurzame elektriciteit opgesteld. Aan de hand hiervan kunnen initiatieven voor zonnevelden en windmolens op basis van lokale randvoorwaarden en uitgangspunten worden afgewogen.

Daarnaast wordt in Bunschoten gewerkt aan de Transitievisie Warmte. De visie gaat in op de stappen die nodig zijn om in 2050 aardgasloos te zijn. Lokaal wordt een tijdspad vastgesteld wanneer welke wijk van het aardgas gaat en welke alternatieven mogelijk zijn. Het is een uitdaging om een passende mix van duurzame energiebronnen te vinden. Kansrijk lijken het halen van warmte uit water (aquathermie), denk aan het Eemmeer of het Nijkerkernauw, of uit de bodem (geothermie). De haalbaarheid hiervan en van andere opties wordt nader onderzocht in samenwerking met andere gemeenten en de provincie. In de komende jaren wordt de overgang naar een aardgasloze gebouwde omgeving samen met inwoners en andere belanghebbenden uitgewerkt in uitvoeringsplannen op wijkniveau.

Hoe zien we de toekomst?

Voor Bunschoten zijn de volgende ambities leidend:

• We volgen het landelijke beleid en ander beleid van hogere overheden over duurzaamheid en de energietransitie en nemen dat als uitgangspunt.
• Uit de Regionale Energie Strategie volgen de opgaven van Bunschoten op het gebied van regionale duurzame elektriciteit en grootschalige duurzame warmte, infrastructuur en energienetwerken.
• We zorgen voor actueel beleid, als onderdeel van een omgevingsprogramma duurzaamheid, dat ervoor zorgt dat wij initiatieven voor de grootschalige opwek van duurzame elektriciteit en voor de duurzame voorziening in onze warmtevraag zorgvuldig af te wegen en in te passen. Bij het ontwikkelen hiervan is behoud en bescherming van het open landschap uitgangspunt. Onze opbrengsten komen mede ten goede aan onze gemeenschap. Het vastgestelde beleid verwerken we in ons omgevingsplan.
• We benutten allereerst de mogelijkheden die het buitengebied zo min mogelijk aantasten en tot weinig maatschappelijke discussie leiden, zoals zonnepanelen op daken. We stimuleren het leggen van zonnepanelen op daken, vooral op de daken van (agrarische) bedrijven en woningen.
• We vinden het belangrijk dat duurzame energie die lokaal wordt opgewekt ten goede komt aan de gemeenschap, ook financieel.
• Inwoners zijn bereid om zelf een deel van de investeringen te doen wat betreft verduurzaming. Daarbij is het aan de gemeente om voor te lichten over de mogelijkheden en financiering ervan. Er wordt bij woningen en bedrijven in eerste instantie ingezet op energiebesparing en dan met name isolatiemaatregelen.
• Grootschalige duurzame elektriciteit: Initiatieven op het gebied van duurzame grootschalige opwekking van elektriciteit worden beoordeeld op basis van het Afwegingskader grootschalige duurzame elektriciteit. De samenleving wordt in staat gesteld financieel te participeren in initiatieven voor grootschalige opwekking van elektriciteit. De regels in ons omgevingsplan maken grootschalige opwek van elektriciteit mogelijk langs in elk geval de randen van infrastructuur en bedrijventerreinen.
• Warmtetransitie: De Transitievisie Warmte bepaalt de route naar een aardgasvrij Bunschoten in 2050. We zetten tot 2030 in op isoleren en besparen, daarna gaat de gemeente aan de slag met het opstellen van wijkuitvoeringsplannen om wijken van het aardgas af te koppelen. We streven naar betaalbaarheid en een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak. We onderzoeken hoe we energiereststromen van bedrijven kunnen benutten. We onderzoeken of het gebruik van warmte- en koudestromen van bedrijven kan helpen bij een nieuwe duurzame warmtevoorziening. We onderzoeken de potentie van aquathermie lokaal en verder in de regio. De regels in het omgevingsplan maken passende initiatieven om duurzaam te voorzien in de warmtevraag mogelijk.
• Bodemenergie: Bodemenergiesystemen kunnen een bijdrage leveren aan de duurzame energievoorziening voor de toekomst. Zorgvuldig gebruik van de daarvoor beschikbare ondergrondse ruimte is belangrijk.
• Elektrisch vervoer: De komende decennia zal elektrisch aangedreven vervoer sterk groeien. Dat betekent dat er voldoende oplaadpunten moeten zijn.

Relatie met: Samen toekomstbestendig!, Wonen, Bodem, lucht en water