Eemdijk is een dorpskern waar wonen de voornaamste activiteit is. Kenmerkend voor het oude woongebied is de sterk afwisselende en onregelmatige bebouwing ten gevolge van de oorspronkelijk agrarische erven in het dorp. Deze functie is inmiddels veelal vervangen door een woonfunctie.
Historische situatie
Eemdijk ontleent haar naam aan de dijk langs de Eem. Deze dijk was vroeger de ontsluitingsweg voor de woningen en de boerderijen. Daarnaast werd de dijk vroeger gebruikt als jaagpad. Eemdijk is relatief laat ontstaan, omdat het hoge water van de Zuiderzee onder andere de huizen van inwoners verwoestte. Toch werd omstreeks de 14e en 15e eeuw ter bescherming van het land de Eemdijk aangelegd, maar hierdoor was het gevaar nog niet geweken. De waaien (de plassen water achter de dijk), die men nu nog langs de Eem aantreft, vormen het tastbare bewijs van dijkdoorbraken. De waaien kunnen dus beschouwd worden als littekens van de strijd tegen het water. Pas in de 19e eeuw ontstond er langs de Eemdijk een buurtschap nabij een waai van de Eem. Dit buurtschap ('Dijkhuizen' genaamd) bestond uit wat huizen, een haventje, een sluis en een vaart.
In een later stadium werd langs de vaart een weg aangelegd. Ook werd de waai afgesneden en de weg doorgetrokken. Zo ontstond de Ringweg als restant van de oorspronkelijke bocht in de Eemdijk (rond de waai). In de loop der jaren is vervolgens de bebouwing langs de aanwezige wegen verdicht tot de kern, die er momenteel is. Begin jaren '90 van de 20e eeuw is de gemeente begonnen met een geleidelijke kleinschalige uitbreiding ten noordoosten van Eemdijk.
Huidige situatie
Eemdijk is een dorpskern waar wonen de voornaamste activiteit is. Kenmerkend voor het oude woongebied is de sterk afwisselende en onregelmatige bebouwing ten gevolge van de oorspronkelijk agrarische erven in het dorp. Deze functie is inmiddels veelal vervangen door een woonfunctie. De bebouwing in Eemdijk is geconcentreerd langs de bestaande wegen, aan weerszijden van de Eemdijk, de Vaartweg, de Ringweg en het Kerkepad. In de loop der jaren is de (lint)bebouwing steeds meer verdicht, waardoor een 'compact' dorp met een eenvoudige structuur is ontstaan. De tuinen van de westelijk gelegen woningen komen uit op het stroomgebied van de Eem.
Verder zijn er voorzieningen aanwezig zoals onderwijs en religieuze gebouwen (3 kerken). Daarnaast is er kleinschalige recreatie te vinden, zoals een pontje (deze heeft een bredere functie), een jachthaven, en een ijsbaan. In het dorp zijn géén rijks- en/of gemeentelijke monumenten aanwezig. De kern heeft een dorpse uitstraling en kenmerkt zich door een hechte gemeenschap. Er bestaat een groot ruimtelijk contrast tussen de compacte bebouwing en het omringende open weidelandschap.
Toekomstperspectief
De dorpskern Eemdijk blijft een kern met een woon- en verblijfsfunctie. We zetten in op relatief kleinschalige ontwikkelingen, passend bij het kleinschalige, historische en landelijke karakter.
De speerpunten voor de ontwikkeling voor dorpskern Eemdijk zijn de volgende.
- We gaan zorgvuldig om met de invulling van inbreidingslocaties. Als die zich voordoen dan blijven we die faciliteren.
- Kleinschalige woningbouwmogelijkheden zien we verder als volgt:
- uitbreiding in Eemdijk-Oost met 72 woningen, met als doel te voorzien in de woningbehoefte en het bevorderen van de leefbaarheid door daarmee voldoende draagvlak onder de voorzieningen in het dorp te waarborgen, zoals de basisschool.
- realisatie van Eemdijk -noord: een woningbouwopgave ten behoeve van de leefbaarheid in Eemdijk-noord.
- beperkte herontwikkelingen bij transformatie van bedrijfsfuncties in of aan de rand van de kern; bedrijven aan de randen die willen verhuizen en dat willen financieren met woningbouw hierbij helpen.
- Behoud van de school voor basisonderwijs: er is al een goede stap gemaakt doordat de school zich heeft aangesloten bij een groter schoolbestuur in Bunschoten (Vereniging voor Christelijk Onderwijs).
Verbonden aan de thema’s: Wonen, Leefbaarheid en gezondheid, Bodem, lucht en water, Energie, Klimaat, Agrarische sector, Werken en ondernemen, Bereikbaarheid, Circulariteit