Goed wonen is een basisbehoefte. Of het ergens prettig wonen is of niet heeft met veel verschillende aspecten te maken. Aan de ene kant gaat het over de huizen waarin mensen wonen, denk aan nieuwbouw en bestaande bouw, en de verschillende soorten bouwtypes. Het gaat ook over betaalbaarheid en beschikbaarheid van woningen. En beschikbaarheid van woningen gaat niet alleen over voldoende huisvesting, maar ook over geschikte huisvesting voor de diverse doelgroepen.

Waar staan we nu?
In onze gemeente stonden in 2020 circa 8.500 woningen, waarvan een groot deel koopwoningen zijn. In Bunschoten-Spakenburg zijn de huizen over het algemeen vrij recent gebouwd: het gemiddelde bouwjaar is 1983.

Naar verwachting gaat het aantal huishoudens in de komende jaren fors toenemen. Volgens de Woonvisie 2020-2025, neemt tot 2030 het aantal huishoudens naar verwachting toe met bijna 1200 (zie onderstaande tabel). In die 10 jaar daarna komen daar nog zo’n 1000 huishoudens bij. Elk huishouden heeft een woning nodig. In totaal gaat het voor de periode 2020-2040 om een extra behoefte van ruim 2100 woningen. Dat is 24,7% van de huidige woningvoorraad.

Zowel de beschikbaarheid als de betaalbaarheid van woonruimte is op dit moment in de gemeente Bunschoten een knelpunt. Hoewel de gemeente in flink tempo bouwt blijft dit een knelpunt. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de gemiddelde wachttijd voor een sociale huurwoning. Deze bedraagt in de gemeente Bunschoten meer dan 4,8 jaar (2020).

Wat komt er op ons af?
Net als veel andere gemeenten heeft onze gemeente te maken met een bevolking die steeds ouder wordt (vergrijzing). Deze veranderingen in de opbouw van de bevolking hebben gevolgen voor het aanbod van woningen en de eisen die we daaraan willen stellen. Een andere ontwikkeling is dat huishoudens kleiner worden. Er komen steeds meer kleine huishoudens die bestaan uit 1 of 2 personen. Daardoor verandert de vraag naar woningen. Het is ook één van de oorzaken van de grote druk op de woningmarkt. Daardoor komen ook jonge mensen moeilijk aan een woning. Daarnaast zijn er ook veel mensen van buiten de gemeente die in de gemeente Bunschoten een woning zoeken. Bij dit alles is er een grote vraag naar betaalbare woningen, goedkoop en middelduur.

Eén van de gevolgen van een vergrijzende bevolking is de groei van het aantal zorgbehoevenden. Gerekend vanaf 2020 stijgt de komende 10 jaar het aantal thuiswonende zorgbehoevenden met ongeveer 140 personen. Zorgbehoevenden blijven steeds langer thuis wonen in een reguliere woning of willen kunnen doorstromen naar een levensloopbestendige woning. Daarnaast is er een groep die vanuit een woonvorm in de zorg, moet uitstromen naar een gewone woning. Voor deze mensen is vaker een aangepaste woonvorm nodig. Er is op dit moment een tekort aan dit type woningen waardoor uitstroom vertraagd wordt. Verder moeten we rekening houden met een uitstroom uit “beschermd wonen”. Daarvoor worden de gemeenten verantwoordelijk en zijn er hierover binnen de regio Amersfoort afspraken gemaakt. Dit levert ook een aanvullende behoefte aan woningen op.

Door de energietransitie is het nodig dat we in woningen energie besparen. Dit kan bijvoorbeeld door bestaande woningen (nog) beter te isoleren. Nieuwe woningen moeten we bovendien zo bouwen dat deze zo zuinig mogelijk omgaan met energie. Nu al is de nieuwbouw gasloos.

Een veranderend klimaat kan leiden tot vaker en meer extreme neerslag of extreme droogte/warmte. Woonwijken moeten daarom voldoende ruimte hebben voor groen en genoeg mogelijkheden bieden om regenwater op te vangen.

Om met de vragen van de toekomst om te gaan zien we nieuwe woonvormen ontstaan. Deze kunnen bijdragen aan het creëren van een woonvoorraad die past bij de veranderende samenstelling van onze samenleving. Voorbeelden van nieuwe woonvormen zijn: knarrenhofjes, gespikkeld wonen, flexbouw en kleinschalig zorgwonen. Ook Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) komt steeds meer voor. CPO is een vorm van sociale projectontwikkeling waarbij toekomstige bewoners gezamenlijk opdrachtgever zijn voor hun eigen nieuwbouwproject.

Hoe zien we de toekomst?
De woningbehoefte tot 2040 is ingeschat op ruim 2100 woningen, zoals hierboven is gebleken. Tot en met 2030 betekent dat een gemiddelde nieuwbouwopgave van zo’n 120 woningen per jaar (130 per jaar t/m 2025 en 110 per jaar 2026 t/m 2030). Daarna ligt het bouwtempo lager, circa 70 per jaar. Onzeker is hoe groot de vraag naar woningen komende jaren is vanuit de regio.

Op basis van de Woondeal Regio Amersfoort met het Rijk (2021) willen we de komende jaren tot en met 2030 het gemiddeld bouwtempo verhogen met 20% naar zo’n 155 woningen per jaar. In de lopende collegeperiode (2022) ligt de ambitie op 200 woningen per jaar. We maken daarbij gebruik van bestaande ontwikkellocaties . Dat zijn de projecten rondom Rengerswetering, Eemdijk-Oost en de diverse inbreidingslocaties. Als ook de transformatie van de Zuidwenk langzaam wordt opgepakt, zijn er voldoende locaties om aan de vraag tot 2040 te kunnen voldoen.

De huidige kwaliteit van de bestaande woningen willen we op niveau houden. Dit doen we door de bestaande kwaliteiten van de woonomgeving te behouden en versterken, zoals het groen en water in de wijken en de voorzieningen in de buurt. Voor ons betekent dit ook dat we in kunnen zetten op het stimuleren van maatregelen om woningen bijvoorbeeld te verduurzamen of levensloopbestendig te maken. We willen het groene karakter van onze woonwijken en kernen behouden. Daarbij zorgen we voor nieuwe speelplekken in woonwijken om deze nog aantrekkelijker te maken voor onze nieuwe bewoners. We zetten ons in voor het verbeteren van de biodiversiteit in de woongebieden en stimuleren het integraal ontwerpen van binnenterreinen en daken op het gebied van groen, energiebesparing en waterberging.

Voor een rustige gezonde en veilige leefomgeving in de woonwijken zetten we in op het terugdringen of niet verder laten oplopen van milieuhinder door werkzaamheden, bedrijven of verkeer, zodat de belasting op woningen beperkt blijft. Voorwaarde voor het toestaan van nieuwe activiteiten is handhaving van een aanvaardbaar risico op het gebied van (externe) veiligheid in woongebieden. We letten op de aanwezigheid van voldoende goede vluchtroutes en de goede bereikbaarheid voor de hulpdiensten.

Bewoners die lang in onze gemeente willen blijven wonen moeten ook die mogelijkheid hebben. Dat betekent dat we ruimte maken voor het ontwikkelen van woningen waar ook ouderen lang kunnen blijven wonen. Dit noemen we ook wel levensloopbestendige woningen. Ook flexibele woonconcepten bieden kansen, omdat deze makkelijk te veranderen zijn aan de behoeften van de bewoner. We faciliteren het langer zelfstandig wonen van ouderen, inwoners met beperking en/of ggz-problematiek.

Betaalbaarheid van huisvesting zal de komende jaren een uitdaging blijven. Waar mogelijk dragen we als gemeente bij aan een betaalbare woningvoorraad, door een voldoende aandeel goedkope en middeldure woningen te realiseren. In nader beleid werken we deze ambitie per periode van 4 jaar concreet uit.

Geleidelijk, en (waarschijnlijk) per wijk, gaan woningen over van gasverwarming naar andere, meer duurzame, vormen van verwarming. In plaats van gasverwarming krijgt een woning een systeem van verwarmen op basis van bijvoorbeeld elektriciteit, aardwarmte, biomassa of waterstof. Voorafgaand aan het veranderen van gasverwarmingen naar andere manieren van het verwarmen van woningen, gaan we onderzoeken hoe onze woningen het beste op een andere, duurzame, manier verwarmd kunnen worden.

Specifiek voor Eemdijk zetten we in op behoud van vitaliteit en leefbaarheid van de kern. We spelen wat betreft woningbouw waar nodig en mogelijk in op de kansen die zich voordoen. We werken de komende jaren concreet aan een toevoeging van 72 woningen in Eemdijk-Oost. Daarnaast is denkbaar dat er in Eemdijk nog andere inbreidingslocaties beschikbaar komen. Zie hierover verder bij het onderdeel waarin het gebied Eemdijk is beschreven.

Inwoners zijn kritisch op het volbouwen van inbreidingslocaties. Dit moet niet ten koste gaan van de openheid die er nog is en het toch al schaars aanwezige groen. Anderzijds hecht men er evenzeer aan om niet het buitengebied maar vol te bouwen met woningen. De openheid van het landschap om Bunschoten-Spakenburg heen wordt zeer gewaardeerd.

Na afloop van de huidige looptijd van de woonvisie, wordt deze omgezet in een omgevingsprogramma wonen. Daarin staat wat we willen toevoegen qua woonconcepten (o.a. creatieve woonvormen) en woonruimte, gelet op de demografische ontwikkelingen en de woonbehoefte. Dit is belangrijk om ook straks een voldoende betaalbare en toekomstbestendige woningvoorraad te behouden. Het omgevingsprogramma wonen schenkt ook aandacht aan het bereiken van de gewenste kwaliteiten van de leefomgeving, met het oog op prettig wonen in Bunschoten.

Relatie met: Leefbaarheid en gezondheid, Energie, Klimaat, Recreatie en Toerisme, Bereikbaarheid, Circulariteit, Iedereen doet mee in Bunschoten, Boegbeeld in Eemland, Samen toekomstbestendig!, Cultuurhistorie en erfgoed